.avif){kind=small}
.png)
Profesjonalny przewodnik przeliczania IU↔μg dla witamin A, D, E z aktualnymi UL EFSA 2024. Różnice RE vs RAE, współczynniki konwersji, źródła DOI.
Prawidłowa interpretacja jednostek miary na etykietach suplementów diety stanowi kluczowy element świadomej suplementacji. W ostatnich latach obserwujemy znaczące zmiany w sposobie wyrażania zawartości witamin, wynikające z coraz lepszego zrozumienia ich biodostępności i aktywności biologicznej.
Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) wraz z Komisją Europejską konsekwentnie aktualizuje wytyczne dotyczące górnych tolerowanych poziomów spożycia (UL - Tolerable Upper Intake Levels) oraz konwersji między jednostkami, uwzględniając najnowsze dowody naukowe.
Jednostka międzynarodowa (IU - International Unit) stanowi miarę aktywności biologicznej substancji, nie jej masy. Precyzyjne wartości jednej IU różnią się w zależności od konkretnej substancji i są ustalane na drodze międzynarodowych uzgodnień.
Kluczowe różnice:
Zgodnie z najnowszą opinią naukową EFSA z 2023 roku (DOI: 10.2903/j.efsa.2023.8145) dotyczącą górnego tolerowanego poziomu spożycia dla witaminy D:
Podstawowe przeliczniki:
Praktyczne przykłady:
EFSA ustaliła UL na poziomie 100 μg (4000 IU) dziennie dla dorosłych, w tym kobiet w ciąży i karmiących, oraz dla młodzieży w wieku 11-17 lat (DOI: 10.2903/j.efsa.2023.8145). Dla dzieci w wieku 1-10 lat UL wynosi 50 μg (2000 IU) dziennie.
Uwaga specjalna - kalcidiol monhydrat:EFSA zaproponowała współczynnik konwersji (CF) 2,5 dla kalcidiolu monhydratu do celów etykietowania, co oznacza, że 1 μg kalcidiolu monhydratu odpowiada 2,5 μg witaminy D3 (DOI: 10.2903/j.efsa.2023.8145).
EFSA w swoich opiniach z 2015 roku (DOI: 10.2903/j.efsa.2015.4028) oraz 2024 roku (DOI: 10.2903/j.efsa.2024.8814) podtrzymuje system retinolowych ekwiwalentów (RE) stosowany w Europie:
System europejski (RE - Retinol Equivalents):
System amerykański (RAE - Retinol Activity Equivalents):
Konwersje IU do innych jednostek:
Retinol (preformowana witamina A):
β-karoten:
Aktualne UL według EFSA (2024):
EFSA w opinii z 2015 roku (DOI: 10.2903/j.efsa.2015.4149) oraz aktualizacji z 2024 roku (DOI: 10.2903/j.efsa.2024.8953) koncentruje się wyłącznie na α-tokoferolu jako jedynej istotnej formie witaminy E o aktywności biologicznej.
Forma naturalna (RRR-α-tokoferol, d-α-tokoferol):
Forma syntetyczna (all-rac-α-tokoferol, dl-α-tokoferol):
EFSA podtrzymuje poprzednie UL ustalone przez Scientific Committee on Food dla witaminy E (DOI: 10.2903/j.efsa.2024.8953).
FDA wprowadziła system DFE (Dietary Folate Equivalents) aby uwzględnić różnice w biodostępności syntetycznego kwasu foliowego w porównaniu z naturalnymi folianami:
Przeliczniki DFE:
Praktyczny przykład:400 μg DFE = 240 μg kwasu foliowego (z posiłkiem)
UL według EFSA:
Błąd: Stosowanie współczynników amerykańskiego systemu RAE do produktów etykietowanych zgodnie ze standardami europejskimi (RE). System RE (Europa) nie rozróżnia źródła β-karotenu, podczas gdy RAE (USA) uwzględnia lepszą biodostępność z suplementów.
Różne formy witaminy E wymagają różnych współczynników konwersji. Ryzyko: Błędne dawkowanie przy braku informacji o formie (d- vs dl-α), różnica w potencji wzrosła do 2-krotności.
EFSA wymaga od aplikantów oceny względnej biodostępności nowych źródeł składników odżywczych i wyprowadzenia współczynników konwersji (Guidance 2024, DOI: 10.2903/j.efsa.2024.8946).
EFSA regularnie aktualizuje swoje wytyczne dotyczące oceny bezpieczeństwa i względnej biodostępności nowych substancji proponowanych jako źródła składników odżywczych (DOI: 10.2903/j.efsa.2024.8946). Proces ten obejmuje:
EFSA systematycznie aktualizuje UL dla wybranych witamin i minerałów w ramach mandatu Komisji Europejskiej:
Aktualne UL (2023-2024):
Populacje europejskie prawdopodobnie nie przekraczają UL, z wyjątkiem regularnych użytkowników suplementów zawierających wysokie dawki witamin (DOI: 10.2903/j.efsa.2023.8145).
FDA kontynuuje proces harmonizacji jednostek miary z międzynarodowymi standardami, wymagając od producentów deklarowania zawartości witamin w jednostkach metrycznych. Europa, poprzez EFSA, rozwija coraz bardziej precyzyjne metody oceny biodostępności i ustalania współczynników konwersji.
Prawidłowa interpretacja jednostek witamin wymaga zrozumienia różnic między systemami IU a jednostkami metrycznymi, znajomości specyficznych współczynników konwersji dla poszczególnych form witamin oraz uwzględnienia aktualnych standardów regulacyjnych EFSA i FDA. Kluczowe znaczenie ma również świadomość ograniczeń każdego systemu i potrzeba regularnej aktualizacji wiedzy w świetle postępu badań naukowych nad biodostępnością i bezpieczeństwem suplementacji.
Artykuł przygotowany na podstawie najnowszych opinii naukowych EFSA oraz wytycznych FDA. Treści mają charakter edukacyjny i nie zastępują konsultacji z wykwalifikowanym specjalistą.
Różnica wynika z ewolucji standardów regulacyjnych. Jednostki międzynarodowe (IU) były pierwotnie wprowadzone przez WHO w latach 20. XX wieku do standaryzacji aktywności biologicznej witamin. Obecnie FDA oraz EFSA promują przejście na jednostki metryczne (μg, mg), które precyzyjniej odzwierciedlają masę substancji aktywnej. Rozporządzenie UE 1169/2011 dotyczące informacji o żywności wymaga od producentów deklarowania zawartości witamin w jednostkach metrycznych, choć IU mogą być podawane dodatkowo w nawiasach. Ta dwoistość na etykietach będzie utrzymywać się przez okres przejściowy do pełnej harmonizacji standardów.
Nie, zastosowanie uniwersalnych współczynników może prowadzić do błędów dawkowania. Przykładowo, dla witaminy E: 1 IU naturalnej formy (RRR-α-tokoferol) = 0,67 mg, podczas gdy 1 IU formy syntetycznej (all-rac-α-tokoferol) = 0,45 mg. Różnica wynosi niemal 50%. Analogicznie, β-karoten wymaga różnych przeliczników w zależności od źródła: w systemie europejskim RE wszystkie źródła β-karotenu mają stosunek 6:1 do retinolu, podczas gdy w amerykańskim RAE β-karoten suplementarny ma stosunek 2:1, a z żywności 12:1. Przed konwersją należy zidentyfikować konkretną formę chemiczną witaminy podaną na etykiecie.
System RE stosowany w UE opiera się na wytycznych Scientific Committee on Food z 1993 roku: 1 μg RE = 1 μg retinolu = 6 μg β-karotenu = 12 μg innych karotenoidów prowitaminy A. System RAE wprowadzony przez Institute of Medicine w 2001 roku uwzględnia różnice w biodostępności w zależności od źródła: 1 μg RAE = 1 μg retinolu = 12 μg β-karotenu z żywności = 2 μg β-karotenu suplementarnego. EFSA w opinii z 2024 roku (DOI: 10.2903/j.efsa.2024.8814) podtrzymała stosowanie systemu RE dla populacji europejskich, uznając go za bardziej ochronny w kontekście potencjalnej toksyczności niż stosunek 1:12 dla β-karotenu.
W UI nie, w μg tak, w zależności od źródła (cholekalcyferol vs kalcidiol). Oznacza to, że 10 μg kalcidiolu dostarcza aktywności biologicznej równoważnej 25 μg cholekalcyferolu (witaminy D3). W kontekście górnego tolerowanego poziomu spożycia (UL) wynoszącego 100 μg VDE/dzień, maksymalna bezpieczna dawka kalcidiolu wynosi 40 μg/dzień.
Redukcja UL wynika z dostępności nowych dowodów naukowych oraz zastosowania bardziej restrykcyjnych kryteriów oceny bezpieczeństwa. Przykładowo, UL dla witaminy B6 został obniżony z 30 mg/dzień do 12,5 mg/dzień ze względu na udokumentowane przypadki neuropatii obwodowej przy przewlekłym spożyciu wysokich dawek. W przypadku witaminy A, EFSA w 2024 roku zastosowała teratogenność jako krytyczny punkt końcowy, co doprowadziło do zróżnicowania UL dla różnych grup populacyjnych z zastosowaniem skalowania allometrycznego (masa ciała^0,75). Te zmiany odzwierciedlają filozofię "precautionary principle" w ocenie ryzyka żywieniowego.
Mieszanki wymagają szczegółowej analizy składu. Dla witaminy E zawierającej zarówno formy naturalne (d-α-tokoferol), jak i syntetyczne (dl-α-tokoferol), należy zastosować odpowiednie współczynniki konwersji dla każdej formy osobno, a następnie zsumować aktywność biologiczną. W przypadku kompleksów witaminy A zawierających retinol i β-karoten, konieczna jest konwersja każdego składnika zgodnie z systemem RE (Europa) lub RAE (USA). Producenci zgodnie z wytycznymi EFSA (DOI: 10.2903/j.efsa.2024.8946) powinni dostarczać współczynników konwersji dla nowych źródeł składników odżywczych, uwzględniających względną biodostępność w porównaniu z formami referencyjnymi.
UL reprezentuje najwyższy poziom przewlekłego dziennego spożycia składnika odżywczego, który prawdopodobnie nie powoduje niekorzystnych skutków zdrowotnych u ludzi. Przekroczenie UL nie oznacza bezpośredniego ryzyka toksyczności, ale zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia działań niepożądanych przy przewlekłym stosowaniu. EFSA uwzględnia współczynniki niepewności (zazwyczaj 2,5-10) przy wyprowadzaniu UL z najniższego obserwowanego poziomu działania niepożądanego (LOAEL) lub najwyższego poziomu bez działania niepożądanego (NOAEL). Panel podkreśla, że populacje europejskie prawdopodobnie nie przekraczają UL, z wyjątkiem regularnych użytkowników suplementów zawierających wysokie dawki wybranych witamin.
