Czy współczesna reklama internetowa zniszczy nasz układ dopaminowy?

Maciej Jaskólski

2025-05-06

Internet i media społecznościowe zmieniły sposób, w jaki konsumujemy informacje i reagujemy na reklamy. Jednym z kluczowych neuroprzekaźników zaangażowanych w te procesy jest dopamina – substancja chemiczna w mózgu odpowiedzialna za uczucie nagrody, motywację i satysfakcję. Jednak nadmierne pobudzanie tego układu, szczególnie przez nieustanne bodźce reklamowe i cyfrowe, może prowadzić do negatywnych skutków dla naszego zdrowia psychicznego. Czy więc współczesne reklamy internetowe zniszczą nasz układ dopaminowy i zmienią nas w "zombie przyklejonych do ekranów"?

Użytkownicy zaczynają odczuwać brak motywacji, wzrost drażliwości oraz mogą rozwijać uzależnienia behawioralne.

Mechanizm nadmiernej produkcji dopaminy i jej skutki

Reklamy internetowe, podobnie jak gry wideo i media społecznościowe, wykorzystują zmienne harmonogramy nagród, które są kluczowe dla nadmiernej produkcji dopaminy. Takie mechanizmy, znane z badań nad hazardem, opierają się na nagrodach pojawiających się w sposób nieprzewidywalny, co powoduje, że użytkownicy wielokrotnie wracają, poszukując kolejnych nagród. Podobnie działa system powiadomień na platformach społecznościowych, takich jak Instagram, gdzie polubienia są czasem dostarczane w porcjach, aby wzmocnić nasze pragnienie uzyskiwania większej liczby reakcji.

Problem pojawia się, gdy układ dopaminowy jest zbyt często pobudzany. Regularne i nadmierne wyrzuty dopaminy mogą prowadzić do dysregulacji tego układu, co z czasem obniża naszą zdolność do odczuwania satysfakcji z codziennych, naturalnych nagród. Użytkownicy zaczynają odczuwać brak motywacji, wzrost drażliwości oraz mogą rozwijać uzależnienia behawioralne, polegające na kompulsywnym sprawdzaniu mediów społecznościowych czy ciągłym poszukiwaniu nowych bodźców.

Czy staniemy się "zombie" przyklejonymi do ekranów?

Nadmierna stymulacja dopaminowa przez reklamy i media społecznościowe może prowadzić do uzależnień i silnej potrzeby ciągłego zaangażowania w te platformy. W skrajnych przypadkach może to skutkować spadkiem zdolności do koncentracji, pogorszeniem jakości snu, a także izolacją społeczną. Długotrwała ekspozycja na zmienne nagrody może zredukować naszą zdolność do angażowania się w bardziej złożone i wymagające zadania, co sprawia, że stajemy się bardziej pasywni w realnym życiu.

Jednak nie jesteśmy bezsilni wobec tego procesu. Natura ma pewne mechanizmy obronne, a nasze mózgi mogą się przystosować i odzyskać równowagę. Proces ten nazywa się neuroplastycznością – zdolnością mózgu do regeneracji i zmiany po okresach nadmiernej stymulacji. Aby zresetować układ dopaminowy, można wprowadzić strategie takie jak "dopamine fasting" – czasowa rezygnacja z aktywności, które wyzwalają wyrzuty dopaminy (np. media społecznościowe), co pozwala mózgowi na "przewartościowanie" i powrót do bardziej naturalnych poziomów nagrody.

Natura ma pewne mechanizmy obronne, a nasze mózgi mogą się przystosować i odzyskać równowagę.

Czy natura ma na to odpowiedź?

Pomimo intensywnej ekspozycji na bodźce cyfrowe, nasze mózgi mają zdolność do adaptacji. Umiarkowane ograniczenie ekspozycji na media społecznościoweoraz reklamy online może pomóc w regulacji układu dopaminowego. Alternatywne działania, takie jak aktywność fizyczna, spędzanie czasu na świeżym powietrzu, czy praktyki mindfulness, pomagają zmniejszyć zależność od dopaminowych nagród cyfrowych. Te naturalne strategie pozwalają naszemu mózgowi na regenerację, co poprawia nastrój i zdolność do cieszenia się prostymi przyjemnościami życia codziennego.

Podsumowanie

Współczesna reklama internetowa ma ogromny wpływ na nasz układ dopaminowy, który może prowadzić do uzależnień i nadmiernej konsumpcji treści cyfrowych. Mimo że jesteśmy narażeni na mechanizmy, które mogą nas "uzależnić" od ekranów, nasze mózgi mają zdolność do regeneracji i przystosowania się do zmian. Kluczem jest świadome korzystanie z technologii oraz wdrażanie strategii, które pomogą zrównoważyć nadmierną stymulację dopaminową.

Źródła

  1. Bozzola E, Spina G, Agostiniani R, Barni S, Russo R, Scarpato E, Di Mauro A, Di Stefano AV, Caruso C, Corsello G, Staiano A. The Use of Social Media in Children and Adolescents: Scoping Review on the Potential Risks. Int J Environ Res Public Health. 2022 Aug 12;19(16):9960. doi: 10.3390/ijerph19169960. PMID: 36011593; PMCID: PMC9407706.
  2. Pérez-Chada D, Bioch SA, Schönfeld D, Gozal D, Perez-Lloret S; Sleep in Adolescents Collaborative study group. Screen use, sleep duration, daytime somnolence, and academic failure in school-aged adolescents. PLoS One. 2023 Feb 14;18(2):e0281379. doi: 10.1371/journal.pone.0281379. PMID: 36787301; PMCID: PMC9928097.
  3. Luijten M, Schellekens AF, Kühn S, Machielse MW, Sescousse G. Disruption of Reward Processing in Addiction : An Image-Based Meta-analysis of Functional Magnetic Resonance Imaging Studies. JAMA Psychiatry. 2017 Apr 1;74(4):387-398. doi: 10.1001/jamapsychiatry.2016.3084. PMID: 28146248.
  4. Zhu C, Jiang Y, Lei H, Wang H, Zhang C. The relationship between short-form video use and depression among Chinese adolescents: Examining the mediating roles of need gratification and short-form video addiction. Heliyon. 2024 Apr 26;10(9):e30346. doi: 10.1016/j.heliyon.2024.e30346. PMID: 38707427; PMCID: PMC11066677.

Ten artykuł stworzyłem we współpracy z ChatGPT – dzięki temu mogę pisać po polsku z jeszcze większą swobodą! 😊 Chat pomaga mi uporządkować myśli i przekształcić je w spójny tekst. Oczywiście, zawsze dokładam wszelkich starań, żeby wszystko było na tip-top, ale jeśli znajdziesz coś, co można ulepszyć, daj znać – zawsze jest przestrzeń na doskonalenie!