Odrzucone oświadczenia zdrowotne suplementów – dlaczego EFSA odrzuca 70% wniosków?

mgr farm. Maciej Jaskólski

2025-08-08

Odrzucone oświadczenia zdrowotne suplementów – dlaczego EFSA odrzuca 70% wniosków?

Wybór suplementu diety to decyzja, która powinna opierać się na rzetelnej wiedzy naukowej, a nie na niesprawdzonych obietnicach marketingowych. W rzeczywistości regulacyjnej Unii Europejskiej ponad 70% wniosków o autoryzację oświadczeń zdrowotnych zostaje odrzuconych przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA). To statystyka, która powinna skłonić każdego konsumenta do głębszej refleksji nad tym, jak wybrać suplement, który rzeczywiście przyniesie oczekiwane korzyści zdrowotne.

Mechanizm weryfikacji oświadczeń zdrowotnych w UE

System oceny oświadczeń zdrowotnych suplementów w Unii Europejskiej opiera się na rozporządzeniu (WE) 1924/2006, które ustanawia rygorystyczne kryteria naukowe. Komisja Europejska prowadzi EU Register of Nutrition and Health Claims – centralną bazę danych dostępną poprzez Food and Feed Information Portal, gdzie każdy konsument może zweryfikować prawdziwość twierdzeń na opakowaniach suplementów.

Kluczowe elementy systemu weryfikacji:

  • Obligatoryjne przedstawienie randomizowanych badań klinicznych
  • Wymóg ustalenia związku przyczynowo-skutkowego
  • Potwierdzenie mechanizmu działania na poziomie molekularnym
  • Ocena bezpieczeństwa stosowania w zalecanym dawkowaniu

Najczęściej odrzucane kategorie oświadczeń

Suplementy na odchudzanie

Analiza odrzuconych wniosków wskazuje, że suplementy diety na odchudzanie stanowią jedną z najczęściej weryfikowanych kategorii. Przykład Appethyl® (ekstraktu ze szpinaku) ilustruje typowy problem: brak powtarzalnych badań klinicznych i nieustalony mechanizm działania w kontekście długotrwałej redukcji masy ciała.

Wsparcie układu odpornościowego

Probiotyki i prebiotyki często nie otrzymują autoryzacji ze względu na niespecyficzny charakter działania immunomodulującego. Przypadek Lactobacillus rhamnosus GG pokazuje, że nawet dobrze udokumentowane szczepy wymagają precyzyjnego wykazania konkretnych efektów zdrowotnych.

Zdrowie stawów i chrząstek

Glukozamina i chondroityna – popularne składniki suplementów na stawy – wielokrotnie nie uzyskiwały autoryzacji EFSA ze względu na niewystarczające dowody z badań na populacji ludzkiej. Większość dostępnych danych pochodzi z badań in vitro lub na modelach zwierzęcych.

Praktyczne implikacje dla wyboru suplementów

Weryfikacja autoryzowanych oświadczeń

Konsument świadomie wybierający dobry suplement diety powinien sprawdzać obecność autoryzowanych oświadczeń w oficjalnym rejestrze. Jak wybrać skuteczny suplement? Kluczem jest identyfikacja produktów opartych na składnikach aktywnych z pozytywną opinią EFSA.

Rozumienie oświadczeń nieswoistych

Oświadczenia ogólne typu "wspomaga dobre samopoczucie" lub "przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania organizmu" wymagają obowiązkowego towarzyszenia konkretnym, autoryzowanym twierdzeniem zdrowotnym. Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE precyzuje wymogi przestrzenne i treściowe tej relacji.

Czerwone flagi w marketingu suplementów

Nieautoryzowane oświadczenia zdrowotne często charakteryzują się:

  • Przesadzonymi obietnicami szybkich efektów
  • Brakiem odniesienia do konkretnych badań klinicznych
  • Wykorzystywaniem niesprecyzowanych terminów "klinicznie udowodniony"
  • Powoływaniem się wyłącznie na badania in vitro

Strategia edukacyjna konsumenta

Krytyczna ocena źródeł informacji

Jak wybrać suplement, który rzeczywiście wspiera zdrowie? Fundamentem jest rozwój kompetencji w zakresie krytycznej oceny dostępnych informacji. Konsument powinien rozróżniać między rzetelną literaturą naukową a materiałami marketingowymi o wątpliwej wiarygodności.

Współpraca z profesjonalistami

Wybór suplementu diety optimalno przeprowadzać w konsultacji z farmaceutą lub lekarzem, szczególnie w przypadku problemów zdrowotnych wymagających specjalistycznego podejścia terapeutycznego.

Perspektywy rozwoju rynku suplementów

Rosnąca świadomość konsumentów oraz rygorystyczne standardy EFSA wpływają na ewolucję rynku w kierunku produktów opartych na solidnych podstawach naukowych. Producenci coraz częściej inwestują w wysokiej jakości badania kliniczne, co przekłada się na dostępność skutecznych suplementów z udokumentowanym działaniem.

Źródła naukowe: