Magnesium L-threonate: oficjalna autoryzacja EFSA 2024 i praktyczne zastosowanie

Kompletna analiza autoryzacji L-treonianu magnezu w UE. Rozporządzenie 2024/2694, wyłączność AIDP Inc., limity dawkowania i krytyczna ocena dowodów neurobiodostępności.

Magnesium L-Threonate receives EU approval as a novel food: analiza ekspertyzy EFSA i implikacje praktyczne

L-treonian magnezu (magnesium L-threonate) uzyskał w 2024 roku status novel food zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym Komisji Europejskiej (UE) 2024/2694 z dnia 17 października 2024 roku. Autoryzacja stanowi pierwszy oficjalny przypadek zatwierdzenia tej specyficznej formy organicznej magnezu do stosowania w suplementach diety na terenie Unii Europejskiej, opierając się na pozytywnej opinii naukowej EFSA wydanej 30 stycznia 2024 roku.

Charakterystyka związku i podstawy regulacyjne

Struktura chemiczna i właściwości analityczne

L-treonian magnezu (bis-L-treonian magnezu, C₈H₁₄MgO₁₀) charakteryzuje się teoretyczną zawartością magnezu elementarnego na poziomie 7,2% masy związku¹. Kwas L-treonowy stanowi metabolit pośredni degradacji kwasu askorbinowego, co teoretycznie może wpływać na biodostępność magnezową poprzez wykorzystanie specyficznych transporterów komórkowych dla pochodnych witaminy C.

Status novel food - rozporządzenie (UE) 2024/2694

Komisja Europejska autoryzowała 17 października 2024 roku wprowadzenie L-treonianu magnezu na rynek Unii Europejskiej jako novel food, przyznając jednocześnie firmie AIDP Inc. wyłączne prawo wprowadzania produktu na rynek przez okres 5 lat od daty wejścia w życie rozporządzenia (7 listopada 2024 roku)².

Kluczowe parametry autoryzacji:

  • Maksymalna dzienna dawka: 150 mg magnezu elementarnego (odpowiadającego 2083 mg L-treonianu magnezu)³
  • Populacja docelowa: osoby dorosłe
  • Forma aplikacji: suplementy diety zgodnie z dyrektywą 2002/46/WE
  • Ochrona danych: badania biokinetyczne, toksykologiczne i kliniczne podlegają ochronie przez 5 lat

Analiza badań klinicznych będących podstawą autoryzacji

Randomizowane badanie kontrolowane placebo u ludzi

Kluczowe badanie kliniczne wykorzystane przez EFSA w procesie autoryzacji obejmowało 109 zdrowych chińskich dorosłych w wieku 18-65 lat w randomizowanym, podwójnie zaślepionym, kontrolowanym placebo studium trwającym 30 dni⁶. Badani otrzymywali preparat Magtein®PS zawierający L-treonian magnezu w dawce 2 g dziennie (co odpowiadało około 115 mg magnezu elementarnego) lub placebo w postaci skrobi.

Główne parametry badania:

  • Populacja: 109 zdrowych dorosłych Chińczyków (18-65 lat)
  • Design: randomizowane, podwójnie zaślepione, kontrolowane placebo
  • Interwencja: Magtein®PS vs placebo (skrobia) przez 30 dni
  • Dawkowanie: 2000 mg Magtein®PS dziennie (≈115 mg Mg elementarnego)
  • Narzędzie oceny: Clinical Memory Test - standaryzowany test używany w chińskich szpitalach i instytutach akademickich

Wyniki badania:Grupa otrzymująca Magtein®PS wykazała statystycznie istotne poprawy we wszystkich pięciu podkategoriach testu pamięci klinicznej oraz w ogólnym współczynniku pamięciowym (Memory Quotient) w porównaniu z grupą placebo (p < 0,001). Starsi uczestnicy wykazywali większe poprawy niż młodsi. Szczególnie znaczące były poprawy w zakresie:

  • Pamięci kierowanej (directed memory)
  • Uczenia się skojarzeń par (paired-association learning)
  • Swobodnego przypominania obrazów (free recall of pictures)
  • Rozpoznawania bezsensownych figur (recognition of meaningless figures)
  • Pamięci cech portretu (portrait features memory)

Ograniczenia metodologiczne badania

Pomimo pozytywnych wyników, badanie wykazuje pewne ograniczenia metodologiczne wymagające krytycznej oceny:

  • Formulacja złożona: badany preparat zawierał dodatkowo fosfatydyloserynę oraz witaminy C i D, co uniemożliwia precyzyjne określenie udziału samego L-treonianu magnezu w obserwowanych efektach
  • Homogenność populacji: badanie ograniczone do populacji chińskiej, co może wpływać na generalizowalność wyników
  • Krótkookresowość: 30-dniowy okres obserwacji nie pozwala na ocenę długoterminowych efektów i bezpieczeństwa
  • Brak biomarkerów: badanie nie uwzględniało pomiarów stężenia magnezu w surowicy czy CSF

Dozwolone oświadczenia zdrowotne i ograniczenia prawne

Zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 1924/2006⁴ dla magnezu zatwierdzono następujące health claims przy zachowaniu minimalnej dawki referencyjnej 56,25 mg magnezu elementarnego:

Autoryzowane oświadczenia zdrowotne:

  • Przyczynia się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia
  • Przyczynia się do prawidłowej równowagi elektrolitowej
  • Przyczynia się do prawidłowego metabolizmu energetycznego
  • Przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego
  • Przyczynia się do prawidłowej funkcji mięśni
  • Przyczynia się do prawidłowej syntezy białek
  • Przyczynia się do prawidłowych funkcji psychologicznych
  • Przyczynia się do utrzymania zdrowych kości i zębów

Protokoły dawkowania zgodne z autoryzacją EFSA

Maksymalny dozwolony poziom dla wszystkich form magnezu w suplementach diety zgodnie z polską legislacją (GIS) wynosi 400 mg elementarnego magnezu dziennie⁵.
Limit EFSA dla L-treonianu magnezu (150 mg) mieści się w tym zakresie, pozwalając na równoczesną suplementację innymi formami magnezu.

Aspekty praktyczne i implikacje rynkowe

Wyłączność rynkowa AIDP Inc. i surowiec Magtein®

Rozporządzenie przyznaje firmie AIDP Inc. wyłączne prawo wprowadzania L-treonianu magnezu na rynek UE przez okres 5 lat, chroniąc jednocześnie zastrzeżone dane naukowe będące podstawą autoryzacji². Jedynym legalnym surowcem L-treonianu magnezu na rynku europejskim jest Magtein® produkowany przez AIDP Inc. Oznacza to, że producenci suplementów diety nie mogą wykorzystywać żadnych innych źródeł tej formy magnezu - wyłącznie oryginalny surowiec Magtein® lub produkty zawierające ten specyficzny składnik w autoryzowanych formulacjach.

Wymagania etykietowania

Produkty zawierające L-treonian magnezu muszą spełniać następujące wymagania informacyjne:

  • Deklaracja formy chemicznej: "L-treonian magnezu" lub "magnesium L-threonate"
  • Zawartość magnezu elementarnego w mg na porcję oraz % RWS
  • Informacja o statusie novel food zgodnie z art. 9(3) rozporządzenia (UE) 2015/2283
  • Ograniczenia populacyjne: "przeznaczone dla osób dorosłych"
  • Maksymalna dawka dzienna: nie więcej niż 150 mg magnezu z L-treonianu magnezu

Kontrola jakości produkcji

Autoryzacja EFSA nakłada obowiązek przestrzegania specyfikacji jakościowych zawartych w Tabeli 2 rozporządzenia, obejmujących:

  • Czystość mikrobiologiczną zgodnie z kryteriami Pharmacopoeia Europaea
  • Limity metali ciężkich (ołów <2 mg/kg, kadm <1 mg/kg, rtęć <0,1 mg/kg)
  • Zawartość magnezu: 95-105% deklarowanej wartości
  • Wilgotność: maksymalnie 10%

Ograniczenia naukowe i perspektywy badawcze

Nierozstrzygnięte aspekty neurobiodostępności

Pomimo powszechnie przywoływanych twierdzeń o specyficznej neurobiodostępności L-treonianu magnezu, autoryzacja EFSA nie zawiera odniesień do właściwości przenikania przez barierę krew-mózg czy preferencyjnej dystrybucji w tkance nerwowej. Ocena EFSA koncentrowała się na ogólnej biodostępności magnezu jako składnika mineralnego.

Potrzeba dalszych badań

Brak niezależnych badań porównawczych z innymi formami organicznymi magnezu (glicynian, taurynian, malakian, cytrynian) stanowi istotną lukę w dowodach naukowych. Przyszłe badania powinny adresować:

  • Farmakokinetyką porównawczą różnych form magnezu
  • Specyficznością tkankową dystrybucji L-treonianu magnezu
  • Optymalizacją dawkowania dla różnych populacji

Interakcje farmakologiczne i przeciwwskazania

Interakcje absorpcyjne

Magnez może redukować absorpcję następujących grup leków:

  • Antybiotyków (tetracykliny, fluorochinolony) - zalecany odstęp 2-4 godziny
  • Preparatów levothyroxine - zalecany odstęp 4 godziny
  • Bifosfonianów (alendronina, ryzedronina) - zalecany odstęp 2 godziny
  • Inhibitorów pompy protonowej - możliwa redukcja absorpcji magnezu

Populacje szczególnego ryzyka

  • Niewydolność nerek: ryzyko retencji magnezu przy GFR <30 ml/min/1,73m²
  • Ciąża i laktacja: brak wystarczających danych bezpieczeństwa
  • Dzieci i młodzież: brak autoryzacji dla populacji <18 lat
  • Choroby autoimmunologiczne: potencjalne interakcje z immunosupresją

Monitoring i ocena działań niepożądanych

Zalecenia monitoringu terapeutycznego

Przy długotrwałej suplementacji L-tronianem magnezu (>6 miesięcy) zaleca się:

  • Okresowe oznaczenie stężenia magnezu w surowicy (norma: 0,75-1,05 mmol/L)
  • Ocenę funkcji nerek (kreatynina, eGFR)
  • Monitorowanie symptomów hipermagnezemii (senność, zaburzenia przewodzenia)

System farmakovigilance

Producenci i dystrybutorzy L-treonianu magnezu podlegają obowiązkowi raportowania działań niepożądanych do odpowiednich organów nadzorczych zgodnie z systemem RASFF (Rapid Alert System for Food and Feed).

Praktyczne zastosowanie: L-treonian magnezu powinien być traktowany jako premium forma organiczna magnezu o potwierdzonej biodostępności, jednak bez szczególnych właściwości neurotropowych wykraczających poza standardowe działanie fizjologiczne magnezu. Limit 150 mg magnezu elementarnego dziennie z tej formy pozwala na bezpieczną suplementację przy jednoczesnym stosowaniu innych form magnezu w ramach limitu GIS wynoszącego 400 mg.

Implikacje rynkowe: Wyłączność AIDP Inc. może wpływać na dostępność i cenę surowca, co stanowi istotny czynnik ekonomiczny w formulowaniu suplementów. Producenci muszą korzystać wyłącznie z oryginalnego Magtein®, co ogranicza elastyczność cenową i dostępność alternatywnych źródeł.

Ocena ekspercka w skali 1-5: 3.5/5

Uzasadnienie oceny:

  • Pozytywne aspekty (+): Pełna autoryzacja regulacyjna EFSA, potwierdzona biodostępność, kompleksowa dokumentacja bezpieczeństwa, organiczna forma chelatowa o dobrej tolerancji gastrointestinalnej
  • Ograniczenia (-): Brak niezależnych badań neurobiodostępności, ograniczone dane porównawcze z innymi formami organicznymi magnezu, wyłączność rynkowa wpływająca na dostępność i cenę, marketing sugerujący nieudokumentowane właściwości specyficzne

Rekomendacja: Surowiec nadaje się do zastosowań w premium formulacjach magnezowych, szczególnie dla konsumentów poszukujących autoryzowanych form novel food o potwierdzonej jakości regulacyjnej. Nie stanowi jednak przełomowego rozwiązania technologicznego względem dostępnych form organicznych magnezu o udokumentowanej biodostępności.

Przypisy i źródła:

  1. Teoretyczna zawartość magnezu obliczona na podstawie masy molowej C₈H₁₄MgO₁₀ = 294,5 g/mol
  2. Commission Implementing Regulation (EU) 2024/2694 of 17 October 2024, OJ L 2024/2694
  3. EFSA Journal 2024; 22(2):e8656 - Safety of magnesium L-threonate as a novel food
  4. Rozporządzenie (WE) nr 1924/2006 w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych
  5. Stanowisko Głównego Inspektoratu Sanitarnego ws. maksymalnych poziomów witamin i składników mineralnych w suplementach diety
  6. Zhang C, et al. A Magtein®, Magnesium L-Threonate, -Based Formula Improves Brain Cognitive Functions in Healthy Chinese Adults. Nutrients. 2022 Dec 8;14(24):5235. DOI: 10.3390/nu14245235

FAQ – najczęstsze pytania

1. Czy można stosować L-treonian magnezu jednocześnie z innymi formami magnezu?

Tak, jednak należy skrupulatnie kontrolować całkowitą podaż magnezu elementarnego. Limit EFSA dla L-treonianu magnezu wynosi 150 mg Mg/dobę, a polski limit GIS dla wszystkich form magnezu łącznie to 400 mg Mg/dobę. Oznacza to, że przy maksymalnej dawce Magtein® można dodatkowo suplementować 250 mg magnezu elementarnego z innych źródeł. Zaleca się prowadzenie dzienniczka suplementacji i okresowe badania poziomu magnezemii.

2. Dlaczego jedynie Magtein® jest dozwolony na rynku europejskim?

Status novel food przyznaje wyłączność wprowadzania produktu na rynek firmie, która dostarczyła kompleksowe dane bezpieczeństwa i skuteczności. AIDP Inc. jest jedyną firmą, która przeprowadziła wymagane badania toksykologiczne, farmakokinetyczne i kliniczne dla L-treonianu magnezu, uzyskując 5-letnią ochronę danych zgodnie z art. 26-27 rozporządzenia (UE) 2015/2283. Inne formy L-treonianu magnezu nie mogą być legalne wprowadzane na rynek UE bez autoryzacji lub zgody AIDP Inc.

3. Czy L-treonian magnezu rzeczywiście lepiej przenika przez barierę krew-mózg?

Pomimo powszechnych twierdzeń marketingowych, autoryzacja EFSA nie potwierdza specyficznych właściwości neurobiodostępności L-treonianu magnezu. Mechanizm transportu przez kwas L-treonowy pozostaje hipotetyczny i nie został w pełni zweryfikowany w badaniach klinicznych u ludzi. EFSA oceniała wyłącznie ogólną biodostępność magnezu jako składnika mineralnego, nie odnosząc się do preferencyjnego przenikania przez barierę krew-mózg.

4. Czy dzieci i młodzież mogą stosować L-treonian magnezu?

Nie. Autoryzacja novel food ogranicza stosowanie L-treonianu magnezu wyłącznie do populacji osób dorosłych (≥18 lat). Brak wystarczających danych bezpieczeństwa w populacji pediatrycznej uniemożliwia jego zastosowanie u dzieci i młodzieży. W przypadku potrzeby suplementacji magnezu u młodszych pacjentów należy stosować autoryzowane formy konwencjonalne pod nadzorem pediatrycznym.

5. Jakie są przeciwwskazania do stosowania L-treonianu magnezu?

Główne przeciwwskazania obejmują: niewydolność nerek z GFR <30 ml/min/1,73m² (ryzyko hipermagnezemii), ciążę i laktację (brak danych bezpieczeństwa), jednoczesne stosowanie preparatów magnezu w dawkach przekraczających łączny limit 400 mg Mg/dobę, oraz udokumentowaną nadwrażliwość na składniki preparatu. Szczególnej ostrożności wymagają pacjenci z zaburzeniami przewodzenia sercowego i ci przyjmujący leki wpływające na homeostazę elektrolitową.

6. Jak długo można bezpiecznie stosować L-treonian magnezu?

Zgodnie z autoryzacją EFSA L-treonian magnezu może być stosowany długoterminowo przy zachowaniu maksymalnej dawki 150 mg Mg elementarnego dziennie. Jednak przy stosowaniu powyżej 6 miesięcy zaleca się okresowy monitoring stężenia magnezu w surowicy (norma: 0,75-1,05 mmol/L) oraz funkcji nerek. Długoterminowe badania bezpieczeństwa w różnych populacjach są nadal ograniczone, co wymaga zachowania szczególnej ostrożności przy przedłużonym stosowaniu.